دیابت چیست ؟

بیماری قند خون، که به‌طور رایج با نام دیابت شناخته می‌شود، یک اختلال مزمن متابولیک است که با افزایش غیرطبیعی سطح گلوکز (قند) در خون مشخص می‌شود. این بیماری در ایران، طبق گزارش‌های وزارت بهداشت تا بهمن 1403، حدود ۱۱ درصد از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار داده و یکی از علل اصلی عوارض جدی مانند بیماری‌های قلبی، کلیوی، و عصبی است. درک صحیح ماهیت این بیماری، علل، انواع، و روش‌های مدیریت آن، اولین گام برای پیشگیری و درمان است. این مقاله به بررسی جامع و علمی بیماری قند خون می‌پردازد تا اطلاعات کاملی در اختیارتان قرار دهد.برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید انواع دستگاه های تست قند خون، از فروشگاه دستگاه های تست قند خون بازدید نمایید.

بیماری دیابت (قند خون) چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

بیماری قند خون زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند گلوکز موجود در خون را به‌طور مؤثر پردازش کند یا انسولین کافی تولید کند. انسولین، هورمونی که توسط پانکراس ترشح می‌شود، گلوکز را از خون به سلول‌ها منتقل کرده تا به‌عنوان انرژی استفاده شود. در صورت اختلال در این فرآیند:

مقاومت به انسولین: سلول‌ها به انسولین پاسخ نمی‌دهند (دیابت نوع ۲).

کمبود انسولین: پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند (دیابت نوع ۱).

نتیجه این اختلال، تجمع گلوکز در خون و آسیب به اندام‌ها است.

سطح قند خون طبیعی ناشتا بین ۷۰ تا ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. قند خون بالای ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (در دو نوبت مختلف) نشانه دیابت است.

انواع اصلی بیماری دیابت

۱. دیابت نوع ۱

دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی پانکراس را نابود کرده و تولید انسولین متوقف می‌شود.

دیابت نوع 1 معمولاً در کودکان، نوجوانان، یا جوانان (زیر ۳۰ سال) رخ می‌دهد و از مهمترین عوامل ابتلا به این نوع دیابت ژنتیک و عوامل محیطی (مثل ویروس‌ها) را می توان نام برد که قابل‌پیشگیری نیستند. درمان دیابت نوع 1 وابسته به انسولین با تزریق روزانه یا پمپ انسولین است.

۲. دیابت نوع ۲

دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت است (۹۰ تا ۹۵ درصد موارد) که با مقاومت به انسولین و کاهش تدریجی تولید آن مشخص می‌شود. سن شروع این نوع دیابت اغلب در بزرگسالان بالای ۴۵ سال است، اما به دلیل چاقی، در جوانان هم دیده می‌شود. از مهمترین عوامل ابتلا به دیابت نوع 2 می توان به چاقی، کم‌تحرکی، رژیم ناسالم، و سابقه خانوادگی اشاره کرد. برای درمان دیابت نوع 2 ترکیبی از رژیم غذایی، ورزش، دارو (مثل متفورمین)، و گاهی انسولین مورد استفاده قرار می گیرد.

۳. دیابت بارداری

این نوع دیابت در دوران بارداری رخ می‌دهد و معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود، اما خطر دیابت نوع ۲ را در آینده افزایش می‌دهد. سن شروع این نوع دیابت در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری است و مهمترین علت ابتلا به این نوع دیابت تغییرات هورمونی و مقاومت به انسولین است. راهکارهای درمانی دیابت بارداری رژیم غذایی، ورزش، و گاهی انسولین با نظارت پزشک می باشد.

برای آشنایی با انواع بیبی چک، یا تست بارداری خانگی می توانید مقاله “آشنایی با انواع بیبی چک” را مطالعه نمایید.

۴. دیابت ثانویه

دیابت ثانویه ناشی از بیماری‌های دیگر (مثل پانکراتیت) یا مصرف داروهای خاص (مثل کورتیکواستروئیدها) است. راه درمانی دیابت ثانویه عموما کنترل بیماری زمینه‌ای و تنظیم داروها تحت نظر پزشک می باشد.

علائم و نشانه‌های بیماری دیابت

علائم رایج :

• تشنگی و ادرار مکرر (به دلیل دفع گلوکز اضافی).
• خستگی مداوم (به دلیل عدم استفاده سلول‌ها از گلوکز).
• کاهش وزن غیرمنتظره (در دیابت نوع ۱).
• تاری دید (به دلیل تغییرات مایعات در چشم).
• علائم پیشرفته : زخم‌های دیر خوب شونده، بی‌حسی در دست و پا، و عفونت‌های مکرر.
• توجه : برخی افراد (به‌ویژه در دیابت نوع ۲) ممکن است بدون علامت باشند و تنها با آزمایش تشخیص داده شوند.

عوامل خطر و عوارض بیماری قند خون

عوامل خطر

ژنتیکی : سابقه خانوادگی دیابت خطر را ۲ تا ۶ برابر افزایش می‌دهد.

سبک زندگی : چاقی (شاخص توده بدنی بالای ۳۰)، کم‌تحرکی، و رژیم پرقند.

سن و جنسیت : افراد بالای ۴۵ سال و زنان با دیابت بارداری در معرض بیشترند.

عوارض احتمالی

کوتاه‌مدت : هیپوگلیسمی (افت قند خون) یا هیپرگلیسمی شدید (کمای دیابتی).

بلندمدت : بیماری‌های قلبی، نارسایی کلیه، کوری (رتینوپاتی)، و قطع عضو (نوروپاتی).

روش‌های تشخیص و مدیریت بیماری

روشهای تشخیص دیابت :

آزمایش قند خون ناشتا (بالای ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر).

تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT).

آزمایش HbA1c (بالای ۶.۵ درصد نشان‌دهنده دیابت است).

روشهای مدیریت دیابت :

رژیم غذایی : مصرف غذاهای کم‌گلیسمی (مثل سبزیجات و غلات کامل).

ورزش : حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی در هفته.

داروها : انسولین یا داروهای خوراکی (مثل متفورمین) با تجویز پزشک.

پایش : استفاده روزانه از گلوکومتر برای کنترل قند خون.

پیشگیری از دیابت و سبک زندگی سالم

پیشگیری اولیه : کاهش وزن (۵ تا ۷ درصد)، ورزش منظم، و اجتناب از قندهای ساده.

پیشگیری ثانویه : پایش منظم قند خون و مدیریت زودهنگام علائم.

حمایت اجتماعی : شرکت در گروه‌های دیابت یا مشاوره با متخصصان تغذیه.

جمع‌بندی

بیماری قند خون یا دیابت، با انواع نوع ۱، نوع ۲، بارداری، و ثانویه، یک اختلال متابولیک است که با افزایش گلوکز خون تعریف می‌شود. شناخت علائم، عوامل خطر، و روش‌های مدیریت (از جمله رژیم، ورزش، و دارو) برای زندگی سالم با این بیماری ضروری است. اگر علائمی مثل تشنگی مفرط یا خستگی مداوم دارید، فوراً آزمایش دهید. برای اطلاعات بیشتر درباره انواع دستگاه ها و کالاهای پزشکی، با کارشناسان شفا24 تماس بگیرید.